Onderstaand een samenvatting van het verslag. Wilt u het hele artikel van Triqs Educatief lezen, klik dan hier. Wilt u het hele verslag ‘De staat van het onderwijs 2020’ van de Onderwijsinspectie bekijken, klik dan hier om het verslag te downloaden.

1. Onderwijskundig leiderschap maakt het verschil

Uit het onderzoek naar verschillen in schoolprestaties blijkt dat scholen met hoge leerresultaten zich vrijwel allemaal kenmerken door een sterke onderwijskundige leiding. In die scholen ziet Inspectie een professionele cultuur waarin teamleden samenwerken aan kwaliteitsverbetering. Onderwijskundig leiderschap lijkt essentieel voor doelgerichte sturing en focus in de onderwijsontwikkeling. Dat geeft teams ruimte en vertrouwen om nieuwe zaken uit te proberen. Om vervolgens van daaruit vanuit dezelfde visie aan gezamenlijke doelen te werken, te evalueren en bij te stellen.

2. Prettig schoolklimaat voor leerlingen

Op de meeste onderzochte scholen is sprake van een prettig schoolklimaat: het pedagogisch klimaat werd in de helft van de scholen met goed gewaardeerd. Die scholen noemen een goed pedagogisch klimaat als voorwaarde om tot leren te komen. Een goed pedagogisch klimaat kenmerkt zich door een prettige sfeer en duidelijkheid over hoe je met elkaar omgaat. Dit klimaat zorgt ervoor dat de leerlingen zich veilig en geaccepteerd voelen. De leraren geven het goede voorbeeld, verwelkomen de leerlingen bij binnenkomst en stralen plezier uit in hun werk.

3. Onderwijsleerproces: Lessen voldoende taakgericht

De meeste leraren organiseren hun onderwijs efficiënt en creëren de voorwaarden voor een positief leerklimaat. Ze zorgen voor structuur en doelmatige en ordelijke lessen. Een taakgerichte werksfeer en actief betrokken leerlingen hangt sterk samen. Tijdens veel geobserveerde lessen tonen leerlingen zich echt geïnteresseerd. Inspecteurs zien dat leraren hun leerlingen steeds meer gaan betrekken bij het eigen leerproces om zo hun motivatie om te leren te vergroten. Bijvoorbeeld door kindgesprekken te voeren of samen leerdoelen te bepalen.

4. Feedback

Ook dit jaar blijkt uit de observaties dat leraren vooral feedback op het resultaat (het antwoord) geven en minder vaak op de manier waarop dit resultaat tot stand gekomen is (het proces) of op de vervolgstappen (feedforward). Echte interesse van leerlingen voor de les hangt echter sterker samen met het krijgen van procesfeedback en feedforward, dan met de andere vormen van feedback. Goede feedback geeft informatie aan leerlingen over waar ze staan en hoe ze verder moeten. Zo krijgen leerlingen ook controle over hun leren en dat vergroot hun intrinsieke motivatie. Het geven van procesfeedback en feedforward is daarmee een belangrijke vaardigheid, die leraren verder kunnen ontwikkelen om hun leerlingen meer te ondersteunen en motiveren.

5. Doelgericht aanbod, doorlopende evaluatie en waar nodig interventie

Op de goed presterende scholen creëren de leraren een doelgericht aanbod. Er vindt doorlopend evaluatie plaats en waar nodig intervenieert men. De lessen op deze scholen bevatten veel formatieve elementen, om ook de leerlingen inzicht te geven in de voortgang. Leerlingen kunnen zo verantwoordelijkheid nemen voor het eigen leerproces, dat geeft hun rust en zelfvertrouwen.

6. Kwaliteit van de instructie en de betrokkenheid van leerlingen

Leraren geven aan dat betrokkenheid van leerlingen de effectiviteit van de les verhoogt: ze letten beter op als het doel aansluit bij hun belevingswereld en voelen zich dan meer eigenaar van het leerproces. De meeste leerlingen willen betrokken worden bij de instructie door hen vragen te (laten) stellen of door (visuele) voorbeelden die aansluiten bij hun belevingswereld, zodat ze zich kunnen inleven en de relevantie van het doel zien.

7. Inspelen op de behoeften van individuele leerlingen

Goede uitleg betekent volgens leerlingen dat de leraar inspeelt op hun  individuele leerbehoefte. De ene leerling heeft baat bij herhaling van de instructie, eventueel in een kleinere groep of op andere wijze, terwijl een ander soms beter zelf aan het werk kan gaan met de leerstof. Zowel leraren als leerlingen kunnen sturen op wat op welk moment het beste past.

8. Een motiverende houding van leraren

Motivatie om te leren is een belangrijke factor in het leerproces. Leraren kunnen de motivatie van leerlingen op verschillende manieren verhogen. Leraren en leerlingen geven beiden aan dat leraren leerlingen kunnen motiveren door hoge verwachtingen uit te spreken, door leerlingen telkens nieuwe kansen te geven, door hun complimenten te geven en door hun werkhouding te bespreken in de klas.

Bovenstaand is een samenvatting van het Inspectierapport. Klik hier voor het hele artikel van Triqs Educatief.